CTP Enerji Komitesi, bu sabahın erken saatlerinde ülke genelinde yaşanan elektrik kesintisinin iş bilmezliğin ve yönetememe halinin yeni bir göstergesi olduğunu açıkladı.
Komite, Kıb-Tek Genel Müdürlüğü’nün, kesintinin Güneşköy Şalt Sahası’nda yaşanan patlamadan kaynaklandığı yönünde açıklama yaptığını ancak bu durumun uzun süredir devam eden ihmaller zincirinin açık bir sonucu olduğunun gizlenmeye çalışıldığını belirtti.
Açıklamada, yaşanan arıza ve sonuçlarına ilişkin şu değerlendirmeler yapıldı:
- Kesinti ve şebekenin tamamen enerjisiz kalmasına neden olan olayın Güneşköy Şalt Sahası’nda yaşanan patlama olduğu belirtilmiştir. Ancak asıl bilinmesi gereken, bu arızanın bakım eksikliğinden kaynaklandığıdır. Bu ve diğer şalt sahalarının düzenli olarak yapılması gereken bakımları yapıldı mı? Güneşköy’de meydana gelen bu durum diğer şalt sahalarında da ihtimal dahilinde olabilir mi?
- Arıza bu şalt sahasında yaşandığında milisaniyeler içinde izole edilerek sistem güvenliğinin sağlanması gerekirken, bu neden yapılamadı? Arızanın ilgili bölgede izole edilemeyip tüm santrallerin devre dışı kalmasına sebep olan şey nedir?
- Arıza ilgili bölgede izole edilebilmiş olsaydı Teknecik ve Kalecik santralleri devrede kalacak, ayrıca Haspolat-Athalassa hattı üzerinden Güney Kıbrıs ile var olan enterkonnekte bağlantı akım taşımaya devam edecekti. Bu durumda sadece sınırlı sayıda tüketici çok kısa bir süre enerjisiz kalacaktı. Ancak bu böyle olmadı ve tüm santraller devre dışı kaldı. Güney Kıbrıs ile enterkonnekte koptu ve ülke genelinde elektrik kesintisi yaşandı. Halihazırda Güney Kıbrıs ile aktif bir enterkonnekte bağlantı var mıdır, yoksa siyasi ilişkilerdeki gerilim, enterkonnekte bağlantının da kopmasına mı yol açtı?
- Bundan önceki son şebeke çökmesi Şubat 2016’da yaşanmıştı. Güney Kıbrıs ile sürekli enterkonnekte bağlantının sağlandığı Ağustos 2016’dan bu yana şebeke çökmesi yaşanmamıştı. Bugün yaşanan durum primer sistemde bakım eksikliğini kesin biçimde ortaya koymaktadır. Ancak bundan daha önemlisi, koruma sistemi ve stabilite ile ilgili şebekede ciddi bir sorun olduğu anlaşılmaktadır. Arızanın ilgili bölgede izole edilemeyip santrallere kadar yansıması ve elektrik enerjisinin yok olması affedilir değildir.
- Arıza yaşandıktan sonra “black start” işlemi birkaç saat içinde yapılması gerekirken saatlerce yapılamamıştır. Yaklaşık 4 saatten uzun sürede başlatılan çalışmalarla bölgeler kısmen enerjilenmiş ancak yeniden şebeke çökmesi yaşanmıştır. Güney Kıbrıs ile iyi ilişkiler ve koordinasyon olsaydı, bu kesinti süresi çok daha kısa olabilirdi.
Açıklamada, “Yakıt krizleri ile başlayan, santral ve şebeke bakım eksikleri ile devam eden, sayaç yolsuzluğuyla zirve yapan ve 9 yıldan sonra ‘black start’ı da başaran bir yapının, hepimizi uzun süreli elektrik kesintileriyle tehdit ettiği bir düzen bizlere ‘tarihi başarı’ gibi gösterilmeye çalışılırken, gerçek sabah 05.00 itibarıyla ülkenin elektriksiz kalmasıdır” denildi.
Komite, kamuoyunun bilmesi gereken soruları da sıraladı:
- Güneşköy Şalt Sahası’ndaki patlamanın sebebi nedir?
- Arıza Güzelyurt bölgesindeki ilgili şalt sahasında neden izole edilemedi?
- Elektrik şebekesinde bakımlar düzenli yapılıyor mu?
- Neden tüm santraller devre dışı kaldı?
- Neden black start kısa sürede yapılamadı?
- Benzer arızaların yeniden yaşanmaması için hangi tedbirler alınıyor?
Arızanın ilk anından itibaren çalışan kurum emekçilerine teşekkür eden CTP Enerji Komitesi, “Kurumun bu hale gelmesine neden olan hükümet ve atadığı yönetim artık daha fazla zarar vermeden derhal istifa etmelidir” ifadelerini kullandı.
Açıklamada, Kıbrıs Türk Elektrik Kurumu’nun ülkenin enerji güvenliği açısından en kritik kurumlarından biri olduğu ancak son dönemde hükümetin atadığı yönetim ve politikaların kurumun itibarını ve halkın enerjiye erişimini ciddi şekilde zedelediği belirtildi.
Komite, resmi denetim raporlarına göre mevcut tabloyu şu şekilde aktardı:
- Santralları yakıtsız bırakma ve kötü yakıt alımı, Sayıştay Denetleme Raporu No: MD 2/2023 (9 Ocak 2023) ile tespit edilmiştir. Gereği derhal yapılmalıdır.
- Bakım eksiklikleri nedeniyle devre dışı kalan santraller vardır. Şu an itibarıyla 2 adet dizel santral ve 2 adet buhar türbini santrali üretim dışıdır.
- Sayaç yolsuzluğu, Sayıştay Denetim Raporu No: MD 10/2023 (6 Mayıs 2023) ile belgelenmiştir. Gereği derhal yapılmalıdır.
- Kalecik-3 sözleşmesi ve ihalesiz elektrik temini ile enerji üretiminin yarısı AKSA’ya, yani özel tekele devredilmiştir.
Açıklamada, münhalsiz ve sınavsız işe alımlar ile liyakata uygun olmayan atamaların, çözüm üretmeyi zorlaştırdığı vurgulandı.
“Hükümet ve atadığı kurum yönetimi, Kıb-Tek’i şeffaflıktan, hesap verebilirlikten ve kamunun çıkarlarını korumaktan uzaklaştırmıştır” denilen açıklamada, “Enerji arz güvenliği zedelenmiş, halk yüksek faturalar ve kesintilerle baş başa bırakılmıştır. Karanlığı değil, aydınlığı savunan bir yönetim anlayışı için bu zihniyet en tepesinden başlayarak değişmelidir” ifadelerine yer verildi.
