“Tahıl sevkiyatının kesintisiz şekilde devam etmesi için çabalarımızı sürdüreceğiz”
Ankara, 4 Kasım 22 (TAK): Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Türkiye, Finlandiya ve İsveç tarafından NATO Madrid Zirvesi’nde imzalanan Üçlü Muhtıra konusunda bazı adımlar atıldığını anımsatarak, “Fakat şu anda henüz bu memorandumda olan tüm unsurların bu iki ülke (Finlandiya ve İsveç) tarafından tamamen uygulandığını söylemek mümkün değil.” değerlendirmesinde bulundu.
Çavuşoğlu, “Finlandiya ve İsveç makamları üçlü muhtıraya bağlılıklarını dile getiriyorlar. Esas önemli olan muhtırada yer alan unsurların somut olarak uygulanması” dedi.
Çavuşoğlu, “20 gün sonra (Karadeniz) tahıl anlaşmasının tekrar yenilenmesi gerekiyor. Kesintisiz bir şekilde devam etmesi için çabalarımızı sürdürmeye devam edeceğiz” ifadelerinde de bulundu.
Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg ile TC Dışişleri Bakanlığı İstanbul Temsilciliği’nde görüşmesinin ardından düzenlenen ortak basın toplantısında konuştu.
Karadeniz’den tahıl ihracatı konusunda yaşanan sıkıntının, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan liderliğinde sarf ettikleri çabalarla yeniden çözüldüğünü hatırlatan Çavuşoğlu, “Ama 20 gün sonra bu tahıl anlaşmasının tekrar yenilenmesi gerekiyor. 4 aylık bir anlaşmaydı. Kesintisiz bir şekilde devam etmesi için Cumhurbaşkanımızın liderliğinde çabalarımızı sürdürmeye devam edeceğiz.” ifadesini kullandı.
Çavuşoğlu, tahıl sevkiyatındaki herhangi bir kesintinin özellikle en az gelişmiş ülkelere nasıl yansıyacağını bildiklerini vurgulayarak, geçen hafta üç Afrika ülkesini ziyaretinde söz konusu ülkelerin kesintiler nedeniyle ne kadar tedirgin olduklarını gözlemlediklerini söyledi.
Tahıl anlaşmasının kendileri için ne kadar hassas olduğunu bizzat duyduklarını kaydeden Çavuşoğlu, tahıl anlaşmasının kesintisiz devam etmesi konusunda çabaları sürdürmeye devam edeceklerinin altını çizdi.
-“Memorandumdaki tüm unsurların bu iki ülke tarafından tamamen uygulandığını söylemek mümkün değil”
Finlandiya ve İsveç’in NATO üyeliklerine ilişkin bir soruya yanıt veren Çavuşoğlu, Türkiye, Finlandiya ve İsveç tarafından NATO Madrid Zirvesi’nde, 28 Haziran’da Üçlü Muhtıranın imzalandığını hatırlatarak, söz konusu memorandumda Finlandiya ve İsveç’in NATO’ya tam üyelik için atması gereken adımların yer aldığını belirtti.
Çavuşoğlu, bu konuda bazı adımların atıldığını anımsatarak, “Genel Sekreter’in de söylediği gibi İsveç’in Türkiye’ye yönelik silah ambargosunu kaldırması önemli bir adım hatta bir iki şirketimizin başvurularını da olumlu değerlendirdiler. Diğer taraftan kanun değişikliğine de gittiler. Fakat şu anda henüz bu memorandumda olan tüm unsurların bu iki ülke tarafından tamamen uygulandığını söylemek mümkün değil.” değerlendirmesinde bulundu.
Atılan olumlu adımları söylediklerini aktaran Çavuşoğlu, “Genel Sekreter’e biz olumlu adımlarını söylüyoruz. Söylemek de durumundayız. Çünkü bizim derdimiz NATO’ya zarar vermek ya da NATO’nun genişlemesini engellemek değil. NATO’nun genişlemesine bugüne kadar en güçlü destek veren ülkelerin başında Türkiye gelir.” dedi.
Çavuşoğlu, her fırsatta NATO’nun genişlemesine verdikleri desteği vurguladıklarına dikkati çekerek, amaçlarının Finlandiya ve İsveç’in “terörle mücadelede önemli adımlar atması” olduğunu ifade etti.
Çavuşoğlu, Türkiye Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın konuğu olarak Türkiye’ye ziyarette bulunan Stoltenberg’i İstanbul’da ağırlamaktan büyük memnuniyet duyduğunu ifade etti.
Stoltenberg ile görüşmelerinde NATO’nun gündemindeki konuları ele aldıklarını aktaran Çavuşoğlu, “Madrid Zirvesi çok başarılı bir zirveydi. Zirvede alınan kararların takibini yaptık ama bu kararların takibi, esasen bu ayın sonunda Bükreş’te düzenlenecek NATO Dışişleri Bakanları Toplantısı’nda ele alınacak. Dolayısıyla bu toplantının hazırlıklarını da ele almış olduk.” diye konuştu.
NATO Vilnius Zirvesi hakkında da Stoltenberg ile görüş alışverişinde bulunduklarını ifade eden Çavuşoğlu, şöyle devam etti:
“NATO’nun gündeminde tehditler var. Terörizm, NATO’ya karşı öncelikli tehditlerden biridir. Bununla mücadele konusunu da ele aldık. Bu yıl Türkiye’nin NATO’ya katılımının, NATO üyeliğinin 70. yıl dönümü. Türkiye her zaman ittifakın sorumluluk sahibi ve öncü üyelerinden birisi olmuştur. Türkiye, ittifak anlaşması ruhuyla NATO’nun her alandaki gayretlerine, faaliyetlerine önemli katkılar veriyor.”
Ukrayna savaşı sonrasında NATO’nun caydırıcılık ve savunma yapılanmasının güçlendirilmesi için atılan adımlara da ilave destek sağlayacaklarını ifade eden Çavuşoğlu, “Tabii bugün Ukrayna’daki durumu, savaşı da ele aldık. Ukrayna’daki durumu ve özellikle bunun bölgesel ve küresel yansımalarını da değerlendirdik. Ukrayna konusundaki ilkesel tutumumuz belli. Ukrayna’nın toprak bütünlüğünü, bağımsızlığını ve egemenliğini Türkiye olarak güçlü bir şekilde destekliyoruz.” diye konuştu.
Çavuşoğlu, Ukrayna’daki çatışmaların durdurulması konusunda çabaların arttırılması gerektiğine vurgu yaparak, şartların zor olduğunu fakat diplomasiye fırsat verilmesi gerektiğinin altını çizdi.
Ukrayna ile ilgili yürütülmesi gereken diplomasi fırsatlarını Stoltenberg ile de paylaştıklarını belirten Çavuşoğlu, Türkiye olarak bu konudaki çabalarını devam ettireceklerini kaydetti.
-“Esas önemli olan, muhtırada yer alan unsurların somut olarak uygulanması”
Çavuşoğlu, Stoltenberg ile görüşmelerinde İsveç ve Finlandiya’nın NATO üyeliği konusunu da ele aldıklarını aktardı.
Madrid’deki NATO Zirvesi’nde Ankara ile Üçlü Mutabakat muhtırasının imzalandığını hatırlatan Çavuşoğlu, mutabakatın imzalanmasında Stoltenberg’in büyük bir katkısı olduğunu dile getirdi.
Çavuşoğlu, şöyle devam etti:
“Finlandiya ve İsveç makamları üçlü muhtıraya bağlılıklarını dile getiriyorlar. Esas önemli olan muhtırada yer alan unsurların somut olarak uygulanması. Önceki hükümetin çok ciddi adım atamayacağını biz biliyorduk ama İsveç’teki yeni hükümetin daha kararlı olduğunu da görüyoruz.”
İsveç Başbakanı Ulf Kristersso’un, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın davetlisi olarak gelecek hafta Ankara’ya ziyaret gerçekleştireceği bilgisini paylaşan Çavuşoğlu, “Bu konuları kendileriyle görüşme imkanımız olacak. Ayrıca üç ülke arasında kurulan, uzmanlar düzeyinde bir mekanizma vardı. İlk toplantı Helsinki’de gerçekleşmişti. Bir sonraki toplantı Stockholm’de gerçekleşecek. O toplantının da atılan ve atılacak adımları gözden geçirme bakımından faydalı olacağını düşünüyorum.”
-Tahıl anlaşması ve Rusya-Ukrayna Savaşı
Görüşmede tahıl anlaşmasının çözümüne ilişkin neler konuşulduğu ve Ukrayna-Rusya arasında ateşkes sağlanıp sağlanamayacağına ilişkin sorulara yanıt veren Çavuşoğlu, Türkiye ve Birleşmiş Milletlerin (BM) çabalarıyla tahıl anlaşmasının imzalanmasının ardından dünyada tahıl fiyatlarında önemli düşüş sağlandığını hatırlattı.
Çavuşoğlu, Rusya’nın tahıl anlaşmasındaki iş birliğini askıya aldığını bildirmesinin ardından tekrar fiyatlarda yüzde 4-5 oranında artış görüldüğünü belirterek, herkesin bu konuda endişelendiğini söyledi.
Erdoğan’ın, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile telefonda görüştüğünü kaydeden Çavuşoğlu, Putin’in yapıcı bir yaklaşım içinde olduğunu gördüklerini ifade etti.
Çavuşoğlu, TC Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy ile telefonla görüştüğünü ve TC Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar’ın da Rus ve Ukraynalı mevkidaşlarıyla görüştüğünü hatırlatarak, bu süreçte Ukrayna’nın da çok yapıcı bir yaklaşım içinde olduklarını gördüklerini belirtti.
Rusya’nın tahıl anlaşmasına geri döndüğünü kaydeden Çavuşoğlu, 20 gün sonra bu anlaşmanın tekrar uzatılması gerektiğini vurguladı.
-“Bu mutabakatın yerine getirilmesi gerekiyor”
Rusya, Ukrayna, BM ve ABD taraflarıyla da çeşitli görüşmeler yaptıklarını belirten Çavuşoğlu, Rusya’nın, tahıl ve gübre ihracatıyla ilgili verilen sözlerin tutulmasını istediğini ifade etti.
Bu konuda da olumlu gelişmeler olduğunu kaydeden Çavuşoğlu, “Bunları takip edeceğiz. 20 gün içinde bu endişeleri de gidermek lazım. Bu, Rusya’yı desteklemek anlamına gelmez. Her şeyden önce bir mutabakat. Bu mutabakatın yerine getirilmesi gerekiyor.” ifadelerine yer verdi.
Çavuşoğlu, Rusya’nın tahıl ve gübresine en az gelişmiş ülkeler olmak üzere tüm dünyanın ihtiyacı olduğuna dikkati çekerek, gübre ihracatının gerçekleşmemesi durumunda, sadece Afrika’da, tarım üretiminde yüzde 20’lik bir düşüş yaşanabileceğine işaret etti.
Bu nedenle Ukrayna ve Rusya taraflarının tahıl anlaşmasını kesintisiz bir şekilde uygulamaya devam etmesi gerektiğini kaydeden Çavuşoğlu, bu konuda Türkiye’nin, çabalarını sürdüreceğini vurguladı.
Çavuşoğlu, Rusya-Ukrayna arasındaki savaşın uzadıkça daha da karmaşık hale geldiğini belirterek, Rusya-Ukrayna heyetlerinin mart ayında İstanbul’da bir araya geldiği zamanki şartlarla şimdiki şartların çok farklı olduğunu ifade etti.
Savaşın en kısa sürede sonlandırılmasının önemine işaret eden Çavuşoğlu, barışın, Ukrayna’nın toprak bütünlüğü çerçevesinde Ukrayna için adil olması gerektiğini de vurguladı.
-“Bu konularda somut adımlar da görmek istiyoruz”
Finlandiya ve İsveç’in, NATO üyeliklerine ilişkin bir soruya yanıt veren Çavuşoğlu, söz konusu iki ülkenin terörle mücadelede önemli adımlar atmasının önemine işaret ederek, “Bu konularda somut adımlar da görmek istiyoruz. Şu andaki hükümetin açıklamalarını olumlu bulduğumuzu da söyledik.” dedi.
Çavuşoğlu, TC Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, İsveç Başbakanı Ulf Kristersson ile telefonda da görüştüğünü hatırlatarak, Kristersson’ün Türkiye’ye gelmek istediğini söylediğini, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın da bu ziyaretin gerçekleşmesi için gerekli koordinasyonun sağlanması talimatını verdiğini söyledi.
Kristersson’un, 8 Kasım’da Ankara’da olacağını kaydeden Çavuşoğlu, “Bir sonraki daimi ortak mekanizmanın toplantısı Stockholm’de olacak. Bu toplantılar esasen kritik ve önemli toplantılar olacak. Burada, atılmış adımlar ve bundan sonra atılacak adımlar gözden geçirilecek. Sadece silah ambargosunu kaldırmak yetmez. Bunun kalıcı olması lazım. Üye olduktan sonra da bu tür geri adımların atılmaması gerekiyor.” değerlendirmesinde bulundu.
Çavuşoğlu, “Diğer taraftan bizim hem Meclisimize hem de halkımıza dönüp iki ülkenin somut adım attığını göstermemiz gerekiyor. Bu bakımdan esasen bu takvim de bu iki ülkeye, onların atacakları adımlara bağlı.” ifadesini kullandı.
Türkiye’nin, Finlandiya ile göreceli olarak çok ciddi probleminin olmadığını kaydeden Çavuşoğlu, NATO ile Finlandiya ve İsveç’in, bu konuda bir ayrımın yapılmamasını rica ettiğini hatırlattı.
Çavuşoğlu, iki ülkenin bu anlamda aynı muameleyi gördüğünü belirterek, “Önümüzdeki günlerde yeni hükümetten, özellikle İsveç’ten daha umutluyuz. Şu ana kadar attığı adım ve yaptığı açıklamalardan dolayı. Somut adımları da görmek istiyoruz.” dedi.
(AA-AN/GÜL)
