D vitamini yağda eriyen ve ultraviyole (UV) ışınlarına maruz kaldıktan sonra vücudunuzun kendisinin ürettiği bir vitamindir. Yaklaşık %80-90’ı deride ultraviyole ışınları sayesinde sentezlenir. %10-%20 de besinler yoluyla alınır.
Vitaminler arasında en önemli yere sahip olan D vitamini kemik ve diş dokusunda bulunan kalsiyumun vücutta etkin kullanımı icin gereklidir. D vitamini eksikliğinde çocuklarda rikets ve yetişkinlerde osteoporazis,osteomalasia görülebilmektedir. Ancak son yıllarda yetersiz D vitamini alımı ile diyabet, koroner kalp hastalığı ve bazı kanser türlerinden depresyona kadar pek çok hastalık riski arasında ilişki olduğu bilinmektedir.
D vitamini eksikliği çeşitli belirtilerle ortaya çıkabilmektedir. Bebeklerde ve çocuklarda yavaş büyüme, geç yürüme, diş çıkmasının gecikmesi, daha sık enfeksiyona yakalanma gibi belirtiler gösterirken. Erişkinlerde ise kemik ve kas ağrıları, saç dökülmesi,depresyon, kilo vermekte güçlük çekme, aşırı terleme,sürekli üşüme, merdiven çıkma gibi aktivelerde güçsüzlük ile kendisini gösterebilmektedir.
Kuzey bölgelerinde yaşayanlar, uzun süre kapalı alanda bulunan kişiler, 70 yaş üzeri yetişkinler, koyu tenliler, geleneksel giyim tarzında giyinen toplumlarda yaşayanlar, vücut ağırlığı normalin üzerinde olan şişman bireyler ve D vitamini metabolizmasını etkileyen ilaç kullananlar D vitamini yetersizliği açısından risk altındadır.
D vitamininin en iyi kaynağı güneşten sağlanan ultraviyole ışınlarıdır. Güneş ışığı ile temas eden insan derisinde D vitamini sentezi başlamakta ve böbreklerde aktif D vitamini oluşmaktadır. Gereksinimin %90’ı bu şekilde karşılanabilmektedir. Deride D vitamini oluşabilmesi icin vücudun en az %25’lik kısmının (eller, kollar, bacaklar,yuz gibi) 15-20 dakika süre ile güneş ışınlarının dik olarak gelmediği saatlerde güneş ışınları ile temas etmesi gerekmektedir.
D vitamini gereksinmesi besinlerle yeterli düzeyde karşılanamaz,ancak karaciğer yağlı balıklar ile yumurta sarısı D vitamini içermektedir.
Bir insanın günlük D vitamini ihtiyacı 400 ila 600 ünite arasındadır. Ancak bebeklerde, büyüme çağındaki çocuklarda, gebelerde,emziklilerde ve yaşlılarda D vitamini ihtiyacı artmış olup bu ihtiyaç ortalama 800 ile 1000 ünite arasında değişmektedir.
Kanda 25OH vitamin D düzeyi, D vitamini durumunu gösteren parametredir. 10 ng/ml altı şiddetli yetmezlik, 10 ng/ml – 20 ng/ml arası yetmezlik, 21 ng/ml-29 ng/ml arası eksiklik, 30 ng/ml üzeri yeterli, 150 ng/ml üzeri toksik olarak değerlendirilmektedir.
D vitamini takviyesi almadan önce mutlaka kan testiyle D vitamini eksikligi olup olmadığı kontrol edilmeli daha sonra bir uzman gözetiminde takviyeye başlanmalıdır. Her şeyin fazlası vücut için zararlıdır. D vitamini miktarı için de aynı şey geçerlidir. Fazlası Kanda kalsiyum yükselmesine, böbrek taşı oluşumuna ,böbrek hasarına, doku ve eklem kireçlenmelerine yol açabilmektedir.
