Latince “Mobile Vulgus” kelimesinden gelen mobbing, kalabalık, kararsız şiddete yönelmiş gibi anlamlar taşımaktadır. “Mob” kökünün İngilizce eylem biçimi olan mobbing ise; psikolojik şiddet, taciz, kuşatma, rahatsız etme veya sıkıntı verme anlamı taşımaktadır.
Psikolojik taciz (mobbing) kavramını iş hayatı ile birleştiren Dr.Heinz Leyman’dır. Leyman’a göre mobbing; Bir veya birkaç kişi tarafından, bir diğer kişiye yönelik, sistematik bir biçimde, düşmanca ve ahlak dışı bir iletişim yöneltilmesi şeklinde ortaya çıkan bir çeşit psikolojik terördür.
Bir başka tanıma göre mobbing; İşyerlerinde bir veya birden fazla kişi tarafından diğer kişi ya da kişilere yönelik gerçekleştirilen, belirli bir süre sistematik biçimde devam eden, yıldırma, pasifize etme veya işten uzaklaştırmayı amaçlayan; mağdur ya da mağdurların kişilik değerlerine, mesleki durumlarına, sosyal ilişkilerine veya sağlıklarına zarar veren; kötü niyetli, kasıtlı, olumsuz tutum ve davranışlar bütünüdür.
Mobbing olabilmesi için gerekli unsurlar?
- İşyeri ortamında olmalıdır.
- Süreklilik kazanarak, sıklıkla tekrarlanmalıdır.
- Sistemli bir şekilde yapılmalıdır.
- Kasıtlı yapılmalıdır.
- Pasifize etme, yıldırma ve işten uzaklaştırma amacını taşımalıdır.
Mobbing ne değildir?
İşyerinde yaşanan her problem mobbing olarak düşünülmemelidir. Buna göre mobbing olmayan davranışlar şu şekildedir:
• İşyeri ortamının dışında gerçekleşen tutum ve davranışlar.
• Farklı hukuki nitelik ve sonuçlar içerdiğinden fiziksel şiddet, cinsel taciz ve/veya hakaret niteliğindeki eylemler.
• Tek seferlik ya da birden çok tekrarlansa bile strese ve doğal iş yoğunluğuna bağlanabilecek süreklilik arz etmeyen olumsuz tutum, davranış, tartışma ve çekişmeler.
• Kanunların gereğinin yerine getirilmesi.
• Yönetimin yasal yetkisi çerçevesinde performansı artırmaya yönelik tutumlar.
• Başkalarının hak ve özgürlüklerin korunması.
MOBBING ÖRNEKLERİ
- Kişinin özel eşyalarına zarar verilmesi
- Kıdem düşürme
- İş arkadaşlarının mağdura karşı kışkırtılması
- Dışlama ve İzolasyon, iş arkadaşlarıyla iletişim kurmasını engellemek
- Dedikodu ve yanlış bilgi yayma
- Özel hayata müdahil olma
- Kişiyle yaptığı iş konusunda özellikle meslektaşlarının arasında alay edilme
- Performansı hakkında ağır ithamlarda bulunma
- Provokasyon
- Sözlü aşağılama
- Personelin aşırı gözetlenmesi
- Yaşından dolayı deneyimsizlikle itham etmek ve aşağılamak
- Görev vermeyerek zorunlu olarak personeli işlevsiz kılma
- Verilen görev sayısının kademeli olarak düşürülmesi
- Gelen önerilerin kasıtlı olarak göz ardı edilmesi veya hor görülmesi
- Liyakatsiz transferler
- İşten çıkarma tehdidi
- İdari işlem yapma tehdidi
- Süreklileşen eleştiri ve suçlamalar
- Çalışanı, yeterli çabayı göstermemekle suçlamak
- İşyeri imkânlarından faydalanılmasını engellenmek
- Aşırı iş yüklemek ve/veya makul olmayan sürelerde işin bitirilmesini talep etmek
- Çalışana görevi ile ilgili olmayan ya da başarısız olacağı işler vermek
- Sürekli hatalarını yüzüne vurmak
- Bulunması gerekli toplantılardan kişiyi haberdar etmemek
- Çalışanın telefon ya da e-postalarına cevap vermemek
- Fiziksel şiddet uygulamak ya da uygulanacağına dair tehdit etmek
- Ruh sağlığı hakkında imalarda bulunma
Yakın Doğu Üniversitesi Hastanesi, Uzm. Psk. Seren Kızılkaya.
