Öfke kelime anlamı olarak engellenme, incinme veya gözdağı karşısında bireyin kızgınlık, aktif veya pasif saldırganlık, hışım ve hiddet gibi gösterdiği tepki anlamını taşımaktadır.
Öfke, her insanda zaman zaman ortaya çıkan doğal bir duygudur. Kişiler öfkelendiğinde bu durumu uygun yollarla ifade edebiliyorsa sağlıklı olabilir. Fakat kişiler tam tersi şiddetli öfke patlamaları, içine atma, saldırgan davranışlar ve öfke kontrolünü sağlayamama gibi tepkiler sergilerlerse hem kendileri hem de çevresindeki kişiler için bu durum sağlıksız olabilir. Öfke bize karşı saldırıya geçildiğini düşündüğümüz zaman, stres altında olduğumuzda, kışkırtıldığımızda, kendimizi ifade edemediğimizde, hayal kırıklığı ve haksızlığa uğradığımız zaman genellikle ortaya çıkan bir duygudur.
Öfke tipleri nelerdir?
Kronik Öfke: Uzun süreli olur. Bağışıklık sistemini etkileyebilir ve psikolojik rahatsızlıktan kaynaklanır.
Dolup Taşan Öfke: Ağırlaşan yaşam koşulları ile mücadele edememek ve başa çıkamamaktan kaynaklanır.
Kendine Öfke: Kişinin kendi hissettiği suçluluk duygusundan dolayı öfkenin kendine dönmesi anlamına gelir.
Yargılayıcı Öfke: Bu öfkeye kişinin diğerlerine karşı kırılganlık hissi yol açar.
Saman Alevi: Bu türden olanında öfkenin şiddeti aniden yükselir fakat çabuk yatışır.
Öfkenin taşmasını önlemek için stratejiler:
- Gevşeme egzersizleri: derin derin nefes alma teknikleri, sizi rahatlatan güzel ortamları ve durumları zihninizde canlandırıp hayal etmek, kaslarınızdaki gerginliği rahatlatmaya çalışarak gevşemek.
- Düşünme tarzını kontrol edip değiştirme: öfkelendiğimizde yaşadığımız olayları genellikle tek bir pencereden bakıp objektif yani tarafsız olarak değerlendirmekte zorluklar yaşayabiliriz. Bunun için çarpıtılmış veya abartılmış düşünceler geliştiriyorsak, bunları fark etmeyi öğrenip değiştirip yerine mantıklı düşünceler yerleştirmeliyiz.
- Problem çözme: konu ile ilgili plan yapma, stratejiler geliştirme, problemi çözmek için çözüm yolları keşfetmek.
- Etkili iletişim: öfkelendiğimizde genellikle düşünmeden önyargılarımızla hareket ederek karşı tarafı yargılayıcı olabiliriz. Bu durumdan kaynaklı farkında olmadan iletişim ağlarını koparabilir. Bunun için sen dili değil, ben dilini kullanmaya özen gösteriniz.
- Ortamı değiştirmek: öfkelenmemize yol açan olay ve kişilerden bazen uzaklaşmamız mümkün olmayabilir. Stresin yoğun olabileceğini düşündüğümüz durumlarda, kendinize zaman ayırma fırsatı yaratmaya çalışınız.
Yakın Doğu Üniversitesi Hastanesi, Uzman Psikolog Seren Kızılkaya.
